Ҷыҷыкәа Михаил-иҧа Џьонуа-ашәҟәыҩҩы, апоет, апрозаик, адраматург, Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-194 5шш. аветеран, ауаажәларратә усзуҩы, Д. Гәлиа ихьӡ зху алауреат. Уара сҟармаҵыс, абжьы ссир ухоуп,Сааигәа унықәтәан ашәак сызҳәала.Са сгәы насыҧла ахьаа ацроуп,Ахьаа санаргәаҟуа сыҧсы сыргала. Сҩыза гәакьа, убжьы ныҭганы,Саамҭа ааир, инҵәар сыҿҳәара,Амахә унықәтәан, сҳаҭгәын аханы,Уараӡәк уакәхап ашәак зҳәара.

Алықьса Чанта-иҧа - акомпозитор ду, зеиҧш ыҟам амузыкатә баҩхатәреи ауаҩытәыҩсатә цәаҩа бзиақәеи злаз уаҩын. Алықьса Чичба ирҿиара еиднакылоит еиуеҧшым аамҭақәеи акультурақәеи. Аҧсуа музыкантцәа иара ирҿиамҭақәа рыла ирныруеит заҟа ижәытәӡатәиу дара рмилаҭтә традициақәа, рдоуҳатә беиарақәа. Аҧсуа жәлар ргәалашәараҿы Алықьса Чичба даанхоит дпатриот дууны, еицырдыруа амузыка-уажәларратә усзуҩны, композиторны, зҟазара ала аҧсуа профессионалтә…

Маи 21, 1864 шықәса Аурыс-Кавказ еибашьра анҵәамҭа иамшуп. Уи иалҵшәаны XIX ашәышықәсазы аԥсуаа зқьҩыла рыԥсадгьыл ааныжьны, Ҭырқәтәылеи егьырҭ Ааигәатәи Мрагылара атәылақәеи рахь еихеит. Урҭ рхылҵшьҭрақәа нхоит 50 ҳәынҭқаррақәа рҟны. Зегь иреиҳау аԥсуа диаспора Ҭырқәтәыла иҟоуп.

Ҳаҭыр зқәу амузеи аусзуҩцәа! Гәык-ԥсыкала ишәыдаҳныҳәалоит шәзанааҭ аныҳәа – Амузеиқәа жәларбжьаратәи рымш! Иҭабуп ҳәа шәаҳҳәоит аџьабаа зцу шәусуразы, ҳҵасқәа шәрыцәхьамҵо, ҳҳәынҭқарра акультуратә ҭынха шәеиҷаҳаны иахышәыхьчо азы.Ишәзеиӷьаҳшьоит агәабзиара, агәамч, ҩаԥхьагьы ақәҿиарақәа шәнапы злаку аус аҟны. Ианакәызаалак аманшәалара шәыцзааит!

Ҳаамҭазтәи аԥсуа ҳәынҭқарра ашьаҭаркҩы, Аԥсны Аҳәынҭқарра раԥхьатәи Ахада Владислав Арӡынба диит маи 14, 1945 шықәсазы. Аԥсны Аҳәынҭқарра раԥхьатәи Ахада Владислав Арӡынба имшира аҽны игәалашәара аҿаԥхьа ихырхәарц, ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵарц Аладатәи Иашыра игылоу Амемориал иаҭааит Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада Аслан Бжьаниа, Аԥсны анапхгара, ареспублика ауаажәларра ахаҭарнакцәа.

Аԥсны Аҳәынҭқарра Раԥхьатәи Ахада Владислав Арӡынба диижьҭеи 75 шықәса аҵра инақәыршәаны, В. Арӡынба ихьӡ зху афонд иҭнажьит аизга «Пришёл из Эшер». Аизга ианылеит еиуеиԥшым аамҭа хҵәахақәа рзы акьыԥхь збахьоу Владислав Арӡынба изку астатиақәа.

Аҧсны Аҳәынҭқарра Раҧхьатәи Ахада, жәлар рҵеи лаша, жәлар рҧыза Владислав Григори-иҧа Арӡынба диижьҭеи иахьа иҵит 75 шықәса. Наунагӡа хашҭра ақәымкәа иадҳәалоуп ҳтоурых Владислав Арӡынба ихьӡ. Иҧшьоу игәалашәара аҿаҧхьа ҳхырхәоит.

«Аиндаҭлара аҿҳәара инахоуп аԥкыратә уснагӡатәқәа инарыдҳәаланы. Аԥҟарақәа шыҟац иаанхоит. Аиндаҭлара рхы аладырхәыр рылшоит аскульпторцәа, асахьаҭыхыҩцәа, архитекторцәа, Аԥсны иатәымгьы», – лҳәеит акультура аминистр инапынҵақәа назыгӡо Ельвира Арсалиаԥҳа. Аԥсны раԥхьатәи Ахада Владислав Арӡынба изку иреиӷьу абаҟазы аиндаҭлара мҩаԥнагоит Аминистрцәа реилазаараҿы иҟоу Амонументалтә ҟазаразы аҳәынҭқарратә комиссиа. Иреиӷьу аусумҭазы аԥхьахә иартәоит 200 000 мааҭ.

Баграт Шьынқәба – еицырдыруа аԥсуа поет, апрозаик, аҵарауаҩ-абызшәаҭҵааҩы, афольклорҭҵааҩы, ауаажәларратә, аҳәынҭқарратә усзуҩы, Аԥсны Аҳәынҭқарра Аҭҵаарадырратә Академиа академик, Аԥсны Жәлар рпоет, Ҟабарда-Балкариа Жәлар рпоет, Д. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат, «Ахьӡ-Аԥша» аорден I аҩаӡара занашьоу. Баграт Шьынқәба икалам иҵҵит ҵҩа змам ажәеинраалақәа, аҭоурыхтә роман «Ацынҵәарах», апоема «Ахра ашәа», иара убас…

Аԥсны Аҳәынҭқарра Акультура Аминистрреи Аҳәынҭқарратә музеии Жәларбжьаратәи амузеиқәа рымш азгәаҭара аҳәаақәа ирҭагӡаны еиқәдыршәеит авидеоекскурсиақәа рформат змоу апроект ҷыдақәа. Апроект "Експонатк аҭоурых" алагоит маи 12 рзы Акультура аминистрра аофициалтә даҟьақәа рҟны.

Ишәыдаҳныҳәалоит Аныҳәа ду – Аџьынџьтәылатә Еибашьра Ду аҟны Аиааира 75 шықәса ахыҵра. Ҳхырхәоит аибашьцәа рҿаԥхьа, хацәнымырха ҳхақәиҭреи ҳхьыԥшымреи зыхьчаз, Аиааира ду ҳзаазгаз. 55 нызқь ҩык инареиҳаны Аԥсны аҵеицәа наԥхьан Асовет Ари Арратә-амшынтә флоти рышҟа. Урҭ рахьтә 17,5 нызқь ҩык рыԥсдагьыл рхы ақәырҵеит. Аибашьра аветеранцәа! Аныҳәа ду шәыдныҳәало, ишәзеиӷьаҳшьоит агәабзиареи ашықәсынҵыра…

Лаҵарамза 7, 1920 шықәса рзы диит апоет Алықьса Нестор-иԥа Џьонуа. Алықьса Нестор-иԥа Џьонуа, ааԥсарак ҳәа ҟамҵакәа, ҩынҩажәа шықәса инареиҳаны аԥсуа литература аҿиара инапы алакын. Алықьса Нестор-иԥа Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа далахәын, дыҭҟәаны дыҟан, дыбналоит, анаҩс афашистцәа драбашьуан апартизантә гәыԥ аҿы. Дахьыҟазаалак ихаиршҭуамызт иара дзызкыз – ашәҟәыҩҩра. Алықьса Џьонуа иҩымҭақәа ирныԥшуа иаарылукааша…